Лист до Ксаверія Замойського у господарчих справах
Р.Д.Сангушко
Gumniska, Tarnów
dnia 1 lutego 1886
Kochany Xawery
Dziękuję Ci serdecznie za pamięć o mojem życzeniu założyć płantacyę nieco większą koszykarskiej wierzby, i przyjmuję z zapałem Twoją propozycją sprowadzenia jej dla mnie. Rekomendowałeś mi w jeseni wierzbę uralską – salex Uralensis [22] – i byłeś tak łaskaw dać Prokeszowi instrukcję pisemną jak te pręty sadzić. Celem moim jest: zużytkować mokrą łąkę ogromną – bo więcej jak 300 morgów z niej do moich dwóch folwarków należy, prócz części należących do popa i włościan – pomimo korczowania i kopania rowów, siano na niej najgórsze, w wodzie go kosić trzeba, a łąka zarosła prostą kruchą łozą. Jest to [23] źródło Homora, płynącego w Hamerni; zaraz poniżej jest mój duży staw, którego móglbym może spuscić, aby łąkę osuszyć, ale bezpośrednio za moim stawem jest prześliczny staw Sachnowiecki hrabiny Alfredowej [24], którego zapewne znasz, nad drogą z Zasławia do Antonin [25]. W tej okolicy chłopi nawet łozę kupują na fury chęthie; myslę że koszykarską wierżbę jeszcze chętniej by kupowali, na płoty, sciany u szop, i na zastąpienie łubów lipowych we wszystkich ich wżytkach – przywiązuję do tego zastąpienie moralizujące znaczenie, bo łuba poprzedza koniecznie smierć drzewa, a jest zwykle następstwem kradzieży, od której ustrzec się bardzo trudno. Dla tego mam zamiar zapuścić tę łąkę na kępę łozową, której niepodobna tam się pozbyć, a w wolnych miejscach zaplantować wierzbę koszykarską. Będę Ci bardzo wdzięczny, jeśli mi paru słowami dasz Twe zdanie o tym projekcie – w każdym zaś razie, upraszam o 10-m sztobrów [?], tak jak mi proponujesz. Urządџ to jak chcesz – odsyłając wprost do Sławuty pod adresem Prokesza, albo do Lesnera w Olszance[25а], pieniądze zaś może najłatwiej niech Prokesz zapłaci per nachnachme [?] – o czem go uprzedzę. Dziękując jeszcze raz, ściskam przyjaznie Twą dłoń.
R. Sanguszko
ЦДІАК України, ф. 49, оп. 2, спр. 2385, арк. 13. Автограф.
Примітки
22. Так у тексті. Мало б бути: Salix Uralensis.
24. Йдеться про Марію Клементину Сангушковну (1830-1903), дружину ІІ ланцутського ордината, графа Альфреда Юзефа Потоцького (1822–1889). Марія Клементина була донькою князя Романа Станіслава, стрия Романа Даміана Сангушка.
25. Антоніни – розташовані були за 4 версти від Заславського маєтку Сангушків; мають давню історію. Як маєтність під назвою Холодки, належала до князя Юрія Острозького. Її дістали у спадок Любомирські. З виходом заміж княжни Марії Анни Любомирської за князя Павла Кароля Сангушка Холодки у складі Острозького князівства перейшли у власність роду Сангушків. Назву Антоніни маєток дістав на честь сестри княгині Барбари з Дунінів Сангушкової, котра часто наїжджала до маєтку (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa, 1880, t. 1, s. 42).